James Brown

James Brown werd geboren in extreme armoede in Augusta, Georgia en kende een ruige jeugd. De stad was niet alleen de plek waar hij opgroeide, maar ook een constante herinnering aan zijn nederige afkomst. Zijn shoeshine box werd een symbool van zijn wortels als schoenpoetsjongen in Augusta. Als kind danste hij voor soldaten en zong hij zelfgemaakte liedjes. Muziek bood een uitweg uit zijn moeilijke omstandigheden en gaf hem de kans om te dromen van iets groters. Toen hij op zijn zestiende kleding stal, kreeg hij hiervoor 8(!) jaar gevangenisstraf, waardoor zijn dromen tijdelijk in duigen vielen.

Augusta, Georgia (bron)

Na zijn voorwaardelijke vrijlating werd hij liefdevol opgenomen door de familie van Bobby Byrd, een gospelzanger die in de gevangenis had opgetreden. Samen vormden ze ‘The Famous Flames’, waar ze muziek creëerden die een hele generatie zou beïnvloeden. Browns unieke geluid bracht mensen in vervoering, en het was duidelijk dat ze iets bijzonders hadden. Ondanks de moeilijkheden bleef zijn jeugd in Augusta een bron van inspiratie voor hem, en de stad vormde daarmee gedurende zijn hele leven een belangrijk onderdeel van zijn identiteit.

Browns carrière begon in het zwarte Chitlin’ circuit, waar hij zijn liefde voor big bands cultiveerde. Zijn talent voor arrangeren en zijn diepe betrokkenheid bij het creatieve proces maakten hem tot een unieke muzikant en bandleider. Met de invloed van Little Richard en de steun van zijn manager en mentor, Ben Bart, nam Brown zijn plaats in de muziekwereld in.

James Browns revolutionaire stijl was een explosieve mengeling van soul, funk en jazz, en werd sterk geïnspireerd door legendarische artiesten zoals Louis Jordan en Little Richard.

Klassieker van Little Richard: ‘Tutti Frutti’

Op het podium was Brown een fenomeen. Tijdens zijn optredens raakten jonge meisjes in de ban van zijn muziek en renden naar de voorste rijen, volledig in de greep van Browns bewegingen. Zijn controle over het publiek en de intense emotionele reacties die hij opriep, zijn legendarisch. Niet voor niets werd hij ‘Mr Dynamite’ genoemd.

De bijzondere combinatie van ritmes en innovatieve gitaartechnieken resulteerde in de geboorte van funk, een genre dat zijn stempel zou drukken op de muziekwereld. Velen, zoals Robert ‘Kool’ Bell en Ronald ‘Khalis’ Bell van ‘Kool & The Gang’, beschouwen het nummer ‘Cold Sweat’ uit 1967 door James Brown – mede door de onnavolgbare vaardigheden van een van de beste drummers uit de geschiedenis, Clyde Stubblefield – als het beginpunt van het genre funk.

James Brown – Cold Sweat; de nadruk werd in plaats van op de 2e en 4e tel voortaan op de 1e tel van de maat gelegd, de essentie van funkmuziek.

Browns bandleden beschreven hem als nauw betrokken bij het creatieve proces, ook al zorgde zijn gebrek aan muzikale training soms voor verwarring. Zijn controle over zowel de muziek als het zakelijke aspect van zijn carrière benadrukte zijn veelzijdigheid en vasthoudendheid.

James Brown brak echt door met de hit ‘Please, Please, Please’, waarin hij een uniek podiumritueel introduceerde, geïnspireerd op de wereld van het worstelen. Tijdens het intense deel van het nummer liet hij een van zijn bandleden een cape over hem heen gooien, alsof hij aarzelde om het podium te verlaten, om vervolgens overgehaald te worden om terug te keren. Dit werd een typerend element van zijn muziek die gericht was op de dansvloer en een perfecte illustratie van zijn flair voor showmanship.

James Browns ‘Please please please’ (live)

Zijn vastberadenheid leidde tot het legendarische live album ‘Live at the Apollo Volume One’. Ondanks de tegenstand van zijn platenmaatschappij, stond Brown erop om dit album te maken. Het werd een groot succes en vond zijn weg naar veel Afro-Amerikaanse huishoudens, een onverwachte overwinning die de weg baande voor vele andere hits.

In 1965 bracht Brown ‘Papa’s Got a Brand New Bag’ uit, een nummer met een sterke drive, waarin hij de ritmische klemtoon verschoof van de downbeat naar de upbeat. “Ik ging in tegen de gangbare trend,” verklaarde Brown in een interview uit 2005. “Ik plaatste de beat op de ‘één’ in plaats van de ‘twee’, op een moment dat niemand het aandurfde om de upbeat te trotseren.” Deze radicale verschuiving maakte zijn muziek uiteindelijk zo aantrekkelijk, en legde de basis voor decennia aan dansvloerhits.

De upbeat shift van Papa’s Got A Brand New Bag

Browns optreden in The Ed Sullivan Show in 1966 katapulteerde hem naar een nieuw niveau van bekendheid, terwijl zijn innovatieve muzikale stijl en onvermoeibare werkethiek hem tot een blijvend icoon in de muziekindustrie maakten.

‘I Got You (I Feel Good)’ is een levendige groove die Browns grootste hit werd tijdens zijn eerste grote pop-doorbraak in het midden van de jaren ‘60 en het is nu een van zijn bekendste nummers.

‘I Got You (I Feel Good)’ uitgevoerd tijdens een optreden op latere leeftijd in 2005

Zijn tijdloze dansklassieker ‘Sex Machine’ legde met een onweerstaanbare groove absoluut de basis voor funk.

Brown was in de jaren ‘60 een activist en trad op tijdens demonstraties voor burgerrechtenorganisaties. Zijn nummer ‘Say It Loud – I’m Black and I’m Proud’ uit 1968 is een prominent voorbeeld van zijn rol in de Black Power-beweging.

In ‘Say It Loud’ combineert hij de hartstocht van gospel met rhythm en blues

James Browns invloed is tot op de dag van vandaag overal op de dansvloer voelbaar, zelfs in de vroege dagen van house met ‘James Brown is Dead’ en ‘James Brown is Still Alive’. Terecht geprezen als “the hardest working man in showbusiness” (zijn bandleden vertelden dat ze in 1 jaar honderden optredens hadden staan, vaak meerdere keren per dag), werd hij daarnaast ook “the most sampled man in showbusiness”. Nummers als ‘Funky President’ en ‘Funky Drummer’ zijn meer dan 450 keer gesampled door artiesten als Kanye West, Mos Def, Public Enemy, Black Eyed Peas, Dr. Dre en vele anderen.

Grote artiesten als Michael Jackson, Jay-Z, Afrika Bambaataa, Aerosmith, Public Enemy, David Bowie hebben openlijk toegegeven dat ze door Brown zijn geïnspireerd. Andere artiesten zoals de Rolling Stones en Martha High waren zwaar beïnvloed door James Browns podiumpresence en stijl en ‘leenden’ hierin veel van wat ze bij hem zeggen (maar nooit helemaal konden evenaren). Hij werkte samen in zijn band Flames met latere grote muzikanten als Maceo Parker en Bootsy Collins, die hij overigens niet altijd goed behandelde of betaalde.

James Browns invloed strekte zich uit tot ver buiten de muziekwereld. Hij was actief betrokken bij de burgerrechtenbeweging en speelde een significante rol in de strijd voor gelijkheid. Al waren zijn keuzes soms controversieel, zo droeg hij vuurwapens bij geweldloze marsen en steunde hij president Nixon (Brown geloofde in ‘Black Capitalism’). Zijn optredens in heel zwart Amerika en zijn economische succes in een tijd van ongelijkheid maakten hem tot een symbool van empowerment.

Brown paste zijn stijl, discipline en leiderschap toe op alle aspecten van zijn carrière, van zijn muziek tot zijn kleding en uiterlijk. Zijn optreden in The Ed Sullivan Show was niet alleen een mijlpaal in zijn carrière, maar ook een krachtig statement voor de zwarte gemeenschap.

Met zijn innovatieve geluid en als gitarist in zijn band met Bootsy Collins gaf James Brown vorm aan de geboorte van funk. Zijn unieke gitaargeluid en ritmes vormden de basis van deze nieuwe muziekstijl.

Daarnaast was ook zijn invloed op de ontwikkeling van de hiphop immens, want zonder bovengenoemde samples had deze ontwikkeling er heel anders uitgezien. Enkele van de vele voorbeelden zijn ‘Blind Man Can See It’ en, niet te vergeten, de dansvloerkraker uit de jaren ‘90 ‘No Diggity’.

Blackstreets ‘No Diggity’ zet nog steeds menig club en huisfeestje op z’n kop (vooral bij dertigers en veertigers) 

James Brown veranderde niet alleen de puls van de populaire muziek maar beïnvloedde ook jazzlegende Miles Davis. Davis’ klassieke fusion album ‘Bitches Brew’ uit 1970 werd sterk beïnvloed door Browns revolutionaire ritmische benadering, die hij midden jaren ‘60 lanceerde.

Met uitzondering van zijn gevangenisstraf in 1988 (voor drugsbezit, mishandeling en verzet bij arrestatie), waarvoor hij 26 maanden van een zesjarige straf uitzat, toerde Brown onvermoeibaar door, bijna tot aan zijn dood.

James Browns nalatenschap is een veelzijdig en complex verhaal van muzikale innovatie, culturele invloed, persoonlijke strijd en ongeëvenaarde invloed. Zijn stempel op de moderne muziek zal blijven resoneren bij toekomstige generaties, en zijn leven blijft een symbool van doorzettingsvermogen en creatief genie. De woorden van Brown zelf vatten het wellicht het beste samen: “God geeft je wat je hebt; ik probeer alleen maar de demonen af te weren en door te gaan.” De erfenis van James Brown leeft voort in de hedendaagse muziekscene. Jonge artiesten blijven inspiratie putten uit zijn unieke stijl en innovatieve geluid. Browns combinatie van jazz en R&B, en de unieke funkstijl die daaruit voortkwam, wordt nog steeds gevierd en geëmuleerd.

Zijn invloed strekt zich ook uit tot de podiumkunsten. De manier waarop hij het publiek beheerste en de intense emotionele reacties die hij opriep, zijn een model geworden voor entertainers wereldwijd. Browns discipline, professionaliteit en vastberadenheid blijven een inspiratiebron voor muzikanten en entertainers.

Tall Black Guy – What’s Good (James Brown – I Feel Good Flip Up) uit 2011